مسوولان تمایلی به دیدن عناصر نادر خاک ندارند! | حضور افراد غیر معدنی در کمیسیون صنایع و معادن

به گزارش می‌متالز، عناصر نادر خاکی جهان حدود ۸۸ میلیون تن برآورد شده است که بیشترین آن یعنی ۳۱ درصد به کشور چین اختصاص دارد و سایر کشور‌های مطرح شامل، ایالت متحده آمریکا، استرالیا، هند و مالزی هستند. در این میان سهم سایر کشور‌ها هم از این ماده معدنی حدود ۲۵ درصد است که ایران هم سهم کوچکی از این عناصر را دارا است. کاربرد اصلی این عناصر هم شامل مسائل هسته ای، انرژی‌های سبز، باتری‌های هیبردی نیکلی با قابلیت شارژ دوباره همچنین خودرو‌های الکتریکی و هیبردی، لپ تاپ‌های کامپیوتری، دوربین‌های دیجیتالی و فیبر‌های نوری است.

اما مساله‌ای که در کشور ما وجود دارد این است که بر روی عناصر نادر خاکی که بسیار استراتژیک و مهم هستند کار خاصی انجام نشده و در بخش اکتشاف و استخراج هنوز راه زیادی تا بهره وری داریم. شاید یکی از دلایلی که روی این ماده معدنی باارزش کاری انجام نشده این است که در کمیسیون صنایع و معادن از افراد متخصص معدنی استفاده نشده و متاسفانه اهمیت این ماده معدنی مورد بی مهری قرار گرفته است. درحالی که همین مقادیری هم که در پوسته زمین ایران وجود دارد باید به صورت جدی مورد بهره برداری قرار بگیرد.

در خصوص عناصر نادر خاکی و برخی مشکلات که در حوزه‌های مختلف معدنی وجود دارد بازار گفت و گویی با نعمت الله حقیقی، عضو شورای مرکزی نظام مهندسی ایران انجام داده که در پی می‌آید:

در بخش عناصر نادر خاکی شرایط ایران چگونه است؟

عناصر نادر خاکی مثل نوروتونیون، عناصر مربوط به متانتولوژی هایتک و حوزه‌های مکانیکی است که استحصال این‌ها کار بسیار سختی است و ما فاصله زیادی با استحصال عناصر نادر خاکی داریم.

در چین اگر مجموع عناصر نادر خاکی از ۴۰۰ پی پی ان بالاتر باشد این‌ها مکانیزم استحصال عناصر نادر خاکی را دارند و می‌توانند این عناصر را استخراج کنند و مشکل خاصی در این زمینه ندارند، اما ما در بخش استحصال و است خراج مواد نادر خاکی خیلی کار کرده ا یم و فعالیت‌ها و تحقیقات زیادی باید در این حوزه انجام دهیم تا به آنچه که می‌خواهیم برسیم.

در این بخش مهم و بسیار استراتژیک هنوز ازبخش مطالعاتی وارد بخش صنعتی نشده ایم. البته مرکز پژوهش‌ها و تحقیقات ایمیدرو کار‌هایی در این زمینه انجام داده است؛ اما واقعیت این است که این میزان پژوهش کفایت چنین کاری را نمی‌کند

در بخش عناصر نادر خاکی الان در چه مرحله‌ای قرار داریم؟

در این بخش مهم و بسیار استراتژیک هنوز ازبخش مطالعاتی وارد بخش صنعتی نشده ایم. البته مرکز پژوهش‌ها و تحقیقات ایمیدرو کار‌هایی در این زمینه انجام داده است؛ اما واقعیت این است که این میزان پژوهش کفایت چنین کاری را نمی‌کند. در این زمینه نیاز است کار‌های گسترده تر، فعالیت‌های پیشرفته‌تر و تحقیقات بهتر و به روزتری انجام گیرد تا تاثیرگذاری داشته باشد.

البته ناگفته نماند پوسته ایران بخش‌های کمتری دارند که دارای عناصر نادر خاکی بالایی باشند. ولی به هرحال تاحدودی از این عناصر استراتژیک بهره‌مند هستیم، ولی برای استخراج آن باید فعالیت‌های زیادی انجام شود و در بخش اکتشاف طرح‌های خوبی پی ریزی شود و باید این طرح‌ها متناسب با ظرفیت هایمان باشد و یک چیز موهوم را در نظر نگیریم. ولی ما در کشورمان برای موادی که بسیار کم بود بودجه‌ای تعیین کرده بودند که اصلا با وضعیت زمین شناسی کشورمان سازگار نبود.

بیشتر در کدام مناطق ایران عناصر نادر خاکی وجود دارد؟ یا این که کدام مناطق تاکنون شناسایی شده اند که در آن‌ها از چنین عناصر استراتژیک و ارزشمندی موجود است؟

عناصر نادر خاکی یک تیپ آلکالان که در ارومیه دختر داریم که البته در حد بالایی نیست. ایران مرکزی هم از نظر زمین شناسی در زون مرکزی خود البرز می‌تواند وجود باشد.

سازمان زمین شناسی اطلاعاتی که در این زمینه‌ها تولید کرده است می‌توا ند بسیار مهم و تاثیر گذار باشد. یعنی ما نیازمند یک فرد دانایی هستیم که بتواند این حلقه‌های استراتژیک را به یکدیگر وصل کند.

ما چقدر توانسته ایم از پتانسیل‌های معدنی خودمان استفاده کنیم؟

ما تاکنون اطلاعاتی که کسب کرده ایم مشتمل بر این است که مواد معدنی بسیار زیادی در کشورمان وجود دارد که بخشی از آن‌ها شناسایی شده و در بخشی هم اکتشاف و بهره وری چندانی رویشان انجام نشده است. اما چیزی که در این رابطه وجود دارد و در بخش کشاورزی و محیط زیستی باید بسیار بر روی آن توجه شود و مورد تحقیقات بیشتر و گسترده تری قرار گیرد این است که برخی از این عناصری که مورد اکتشاف قرار می‌گیرد متاسفانه بیماری زا هستند. یعنی خیلی از بیماری‌های پوستی و انواع سرطان‌ها بر اساس آلودگی‌های کانی زایی صورت می‌گیرد.

البته بسیاری از اطلاعات را سازمان انرژی اتمی تولید کرده است که متاسفانه ما اطلاعات چندانی از آن‌ها نداریم. او برای خودش اطلاعات کسب کرده ما هم برای خودمان که نمی‌توانیم از اطلاعات یکدیگر در راستای بهره وری بهتر و سودمندتر بهره ببریم و از آن‌ها استفاده کنیم تا اتلاف وقت و هزینه به وجود نیایید.

به نظر شما معادن و صنایع معدنی می‌توانند جایگزین نفت در کشورمان باشند؟ یعنی این بخش اقتصادی چنین قابلیت بزرگی را دارد یا خیر؟

ما باید بدانیم که این جایگزین شدن قرار است چگونه باشد؟ یعنی ما در این رابطه انتظار موهومی نداشته باشیم. حتی استرالیا هم که پهناورتر و معدن خیزتر از ایران است اگر درآمد‌های معدنی شان را بررسی کنیم و ببینیم چقدر درآمد دارند می‌بینیم تنها یکی ازشرکت‌های معدنی بزرگشان ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار درآمد معدنی دارند. ما باید ببینیم اگر می‌خواهیم معدن را جایگزین کنیم، اولا هدفمان چیست؟ مصارف و درآمدهایمان چقدر است؟ اگر ۳۰۰ میلیارد دلار در سال درآمد معدنی داشته باشیم خوب این برای کشورمان کافی نیست و نمی‌تواند جایگزین نفت باشد. ولی اگر بخواهیم در شرایط موجود با همین منوال کشورمان را بگردانیم بحث معدن تا همین حالا هم درآمدزایی زیادی داشته و توانسته کشور را اد اره کند.

اگر معدن و صنایع معدنی به تنهایی و به درستی مورد بهره براری قرار بگیرد بالای ۱۵ میلیارد دلار سهم صادرات معدنی کشور است. البته می‌توان این بخش‌ها را بیش از این هم ارتقا داد و شاهد پیشرفت‌های بیشتر و چشم گیرتری بود

یعنی اگر معدن و صنایع معدنی به تنهایی و به درستی مورد بهره براری قرار بگیرد بالای ۱۵ میلیارد دلار سهم صادرات معدنی کشور است. البته می‌توان این بخش‌ها را بیش از این هم ارتقا داد و شاهد پیشرفت‌های بیشتر و چشم گیرتری بود. زیرا در بخش معدن درجه آزادی بخش سرمایه گذاری مان به بخش‌های خصوصی متمایل‌تر است. یعنی در قانون معادن هیچ ممنوعیتی برای هیچ عنصری برای کار معدنی یا سرمایه گذاری در حوزه معدن در بخش خصوصی نداریم. ولی بخش نفت کاملا یک فعالیت دولتی است و تمام گرفتاری و چالش هایش باید در بخش دولتی حل و فصل شود. ولی بخش معدنی این قابلیت را دارد که از تمام پتانسیل‌های بخش‌های خصوصی هم بهره‌مند شود و هیچ محدودیتی در این بخش وجود ندارد.

برای همین است که معدن می‌تواند جذابیت‌های بسیار خوبی داشته باشد و بتوانیم این حوزه را جایگزین حوزه نفت کنیم. ولی به اعتقاد من جایگزینی مفهومی ندارید یعنی معادن عملا می‌توانند به عنوان یک پتانسیل تکمیلی محسوب شود. یعنی نفت جای خودش باشد و معادن هم درجای خودشان قرار بگیرند. ولی این که معادن کشورمان می‌تواند مشکل اقتصادی کشورمان را حل کند یا نه؟ به اعتقاد من بله معادن ایران می‌تواند مشکلات اقتصادی کشور را حل کند به شرطی که د ولتمردان ایران توجه ویژه‌ای به آن داشته و موانع و مشکلات مالی و قانونی از پیش پای معادن برداشته شود.

منبع: تحلیل بازار